سرمايه هاي نصف جهان در فوتبال باشگاهي ايران

اصفهاني ها در فوتبال ايران دير زماني نيست که به يک قطب بي بديل تبديل شده اند. فوتبال اصفهان سال ها زير سايه فوتبال جنوب و شمال زندگي بي سر و صدايي داشت. آن ها البته تيم هاي سر حال تر و جان دارتري هم در 30 سال اخير حاضر داشته اند که سعي خواهيم کرد توضيح دهيم اصفهاني ها در چنبره تعدد تيم ها، انحلال هاي بسيار وکم اثر و کم ارزش شدن باشگاه هاي قديمي خود قرار نگرفته اند.

1- سپاهان (شاهين اصفهان)
 

همزمان با تشکيل شاهين در تهران، ايده تشکيل شعبات اقماري به ذهن اهالي فوتبال خطور کرد. شادروان مرحوم حريري، يکي از فرهيختگان مکتب شاهين در سال 1332 اين تيم را با کسب اجازه از دکتر عباس اکرامي در اصفهان تأسيس کرد. اين باشگاه تا سال 1346 فعاليت کرد واز وجود ستارگاني مثل محمود ياوري، محمد برزمهري، خوروش و استکي بهره برد، سپس با انحلال شاهين تهران، شعبات اقماري هم منحل شدند. فرآيند تبديل شاهين تهران و دگرديسي آن در قالب پرسپوليس همان قدر نتيجه بخش بود که تبديل شاهين اصفهان و دگرديسي در قالب سپاهان اصفهان. سپاهان يک تيم ريشه دار بود که به ليگ اول تخت جمشيد رسيد اما آن قدر بي پول بود که جاي خود را به ديگر تيم اصفهاني يعني ذوب آهن سپرد. آن ها دردهه 50 از وجود رايکوف به مدتي کوتاه در ترکيب تيمي بهره برده و در دهه 60 افتي شديد کردند. با اين حال از سال 75 که در ليگ ششم آزادگان سوم شدند قدرت نمايي آن ها آغاز شد. کسب عنوان سوم ليگ ششم و ليگ هشتم آزادگان، قهرماني در ليگ دوم حرفه اي، قهرماني در جام حذفي سال هاي 83، 85، 86 و نايب قهرماني در ليگ هفتم حرفه اي، نايب قهرماني در ليگ قهرمانان آسيا و قهرماني در ليگ نهم حرفه اي عمده افتخارات سپاهان دراين سال ها بوده است.

2- ذوب آهن
 

با تشکيل سپاهان، ايده تشکيل تيمي ديگردر اصفهان براي قدرت فوتبال نصف جهان شکل گرفت. اصفهاني ها که در همه چيز خودشان را بعد از تهران، قطب دوم مي دانستند ظهور کارخانه ذوب آهن را به عنوان يک اتفاق اقتصادي بسيار خوب ارزيابي کرده وآن را به فال نيک گرفتند. در ليگ اول تخت جمشيد، آن ها به جاي سپاهان بي پول در مسابقات فوتبال جام تخت جمشيد شرکت کردند اما رفته رفته نام آن ها با ميادين و حضوري متوسط در ليگ عجين شد و با ظهور سپاهان در ليگ، اصفهاني ها صاحب 2 نماينده شدند. هر چند معدود ستارگان اصفهاني تيم ملي در ساليان دهه 50 مثل حاج رسولي ها، کربکندي، شجاعي و يزدخواستي اهل اصفهان بودند، با اين حال ذوب آهني ها از سال 76 در فوتبال ايران خودنمايي را با کسب عنوان سوم در ليگ هفتم آزادگان شروع کردند آن ها در سال 79 نايب قهرمان جام حذفي شدند. دو سال بعد با پيروزي برابر شهيد سپاسي اولين قهرماني را در مسابقات جام حذفي به دست آوردند. اصفهاني ها در مسابقات ليگ چهارم حرفه اي در سال 1383 عنوان دوم را به دست آوردند؛ عنواني که در ليگ هشتم و نهم حرفه اي دوباره تصاحب کردند. آن ها در سال 1387، قهرمان جام حذفي و در سال 1389 نايب قهرمان آسيا در مسابقات ليگ قهرمانان شدند تا دهه 80 در فوتبال ايران به باشگاه هاي قدرتمند اصفهاني تعلق داشته باشد.

3- تام اصفهان
 

با غروب سپاهان و ذوب آهن در فوتبال دوران جنگ و دهه 60، تيمي در اصفهان به نام تام شکل گرفت که عمده ثروت اصفهاني ها دردهه 60 بود. تيمي که علي شجاعي، محمد رضا تاج، عباس سيمکاني و از همه مهم تر احمدرضا عابدزاده را داشت و حداقل 5 بار در آن سال ها قهرمان استان اصفهان شد. تام در مسابقات ليگ باشگاهي قدس در سال 1368 شرکت کرد. با قدرت در گروه خود به عنوان سوم رسيد و در مجموع عنوان پنجم رقابت ها را به دست آورد. در اين رقابت ها تام اصفهان، تيم استقلال را در تهران شکست داد؛ استقلالي که در آن سال قهرمان مسابقات فوتبال ليگ کشور شد. به هر حال تام اصفهان حتي در سال 72 به ليگ کشور صعود کرد اما اين بار ذوب آهن امتياز تام را آن طور که 20 سال قبل حق حضور سپاهان را در ليگ کشور خريداري کرده بود، به دست آورد. از آن جا بود که تام در فوتبال ايران رفته رفته فراموش شد و امروز ديگر کسي از آن سراغ نمي گيرد.

4- پلي اکريل
 

پلي اکريل يکي ديگر از کارخانجات صنعتي و پليمري در اصفهان است که از اوايل دهه 60 نام خود را بر سر زبان ها انداخت. آن ها در جام حذفي سال 1366 کشور خوش درخشيدند. پلي اکريل در سال 70 با کسب عنوان قهرماني در مسابقات سوپر جام استان اصفهان خودش را به ليگ رسانده و رتبه خوبي را به دست آورد اما به علت صعود تام و سپاهان به ليگ 72 از مسابقات سوپر جام تهران، آن ها مجبور شدند يک سره مثل استقلال به دسته 3 بروند! در دسته 3 آن ها با استقلال به فينال رسيدند و توانستند مجوز حضور در مسابقات دسته 2 کشور را به دست آورند. آن ها در در دسته دوم کشور هم بعد از بهمن نايب قهرمان شدند و سال هاي 74 تا 77 را به مدت 4 فصل متوالي و قدرتمند در مسابقات فوتبال دسته اول آزادگان حاضر شدند. آن ها در سال 74، پرسپوليس را در تهران بردند و تيم قدرتمندي داشتند که محمد مومني با زدن 19 گل برايش آقاي گل ليگ شد.

5- سپاهان نوين
 

هر چند بين 5 تيم برتراصفهاني تنها تيمي است که هيچ گاه در بالاترين سطح ليگ ايران مطرح نشده اما آن ها جسارت رسيدن به اين مرحله را داشته اند و در سال 1386 با صعود به ليگ وپيروزي برابر فولاد خوزستان لياقت هاي خود را به نمايش گذاشتند اما فولادي ها که با فولاد سپاهان هم خانواده بودند، امتياز اين تيم را خريده وسپاهان نوين که مديريت کلانش با تيم سپاهان متفاوت بود از ليگ برتر دور شد. سپاهان نوين بازيکناني را در ادوار گذشته داشته که تغذيه تيم اول را بر عهده داشته اند؛ نفراتي مثل حسين پاپي، کبيرپرنس بلو و مصطفي شجاعي. اين تيم بعد از افت شديد روحي، نام خود را به «فولاد نطنز» تغيير داده و امروز با اين نام در ليگ کشور حاضر است.

6- سازمان گوشت
 

دومين تيم معتبر سازمان گوشت بعد از تهران در اصفهان بود. سازمان گوشت در سال 1365 قهرمان اصفهان شد و با اين عنوان در جام حذفي کشور همزمان با پلي اکريل حضور يافت گوشتي ها حتي به مرحله يک چهارم نهايي رقابت ها هم رسيدند. آن ها ابهت سپاهان و ذوب آهن را در دهه 60 و در سالهاي مياني اين دهه از بين برده بودند. مشکل اين بود که در اواخر دهه 60 به تبع انحلال تيم سازمان گوشت تهران، تيم اصفهاني هم از سطح اول فوتبال ايران دور شد و خودش و سابقه اش را به بوته فراموشي سپرد.

7- تربيت اصفهان
 

از ديگر تيم هاي قدر فوتبال اصفهان در دهه 60، تربيت اصفهان بود که اين تيم هم مثل ساير اصفهاني ها - به جز تيم هاي امروز ليگ برتري - از محدوده اوج در فوتبال کشور به دورافتاده و ديگر اثري از آن ها بين تيم هاي بزرگ و تاثيرگذار تيم فوتبال ايران وجود ندارد. تربيت اصفهان در دهه 60، دوبار با تيم تام به فينال رقابت هاي منتخب اصفهان رسيد و هر دو بار با شکست برابر اين تيم دوم شد اما به هر حال جزو قدرت هاي فوتبال اصفهان در آن دوران محسوب مي شد.

8- هلال احمر اصفهان
 

به محض ظهور هلال احمر در ايران به جاي جمعيت صليب سرخ، تيم هلال احمر در اصفهان تشکيل شد. يک سال بعد از تاسيس تيم هلال احمراصفهان، احمدرضا عابدزاده 16 ساله که تازه از آبادان به اصفهان آمده بود در مجموعه اصفهاني ها هلال احمر حاضر شد. عابدزاده بزرگ ترين ستاره تاريخ فوتبال باشگاهي در اصفهان، فعاليت خود را در فوتبال ايران از همين تيم هلال احمر شروع کرد، سپس به تيم تام اصفهان رفت. دوران خدمت مقدس سربازي را در شهر تهران و در ژاندارمري گذراند. در سال 68 به تام اصفهان برگشت و يک فصل بسيار خوب را در اين تيم داشت. او در سال 69 به تيم استقلال تهران رفت. 3 فصل در اين تيم بود و در سال 72 دوباره به اصفهان برگشت و پيراهن اين تيم را بر تن کرد. عابدزاده در سال 72 در بازي ايران و تايوان در مقدماتي جام جهاني به شدت مصدوم شد و يک سال و نيم از فوتبال دور بود. او در سال 73 به پرسپوليس آمد و تا سال 80 در عضويت سرخپوشان بود. در اين سال مدت کوتاهي را به سايپا رفت اما بدون انجام بازي در اين تيم به فوتبالش خاتمه داد و رسماً بازنشسته شد.
9- آرارات اصفهان
10- تاج اصفهان
11- استقلال کاشان
12- پرسپوليس کاشان
از اصفهان ستارگان مهمي به تيم ملي رسيده اند که نام آن ها را با هم مرور خواهيم کرد؛ در اين فهرست ستارگاني هستند که از تيم هاي مورد اشاره، نام خودشان را در فوتبال ايران مطرح کرده و برخي از آن ها اصفهاني الاصل نيستند. مرداني مانند محمود ياوري، محمد برزمهري، حسين ناظري، محمود حريري، جمشيد رشيدي، رسول کربکندي، عليرضا رياضيات، احمد نيکوبين، پرويز اديبي، اميرحسين شاهزيدي، محمود يزدخواستي، حسن حاج رسولي ها، علي شجاعي، محمد رضا تاج، عبدالعلي چنگيز، حميد معماريان، عباس سيمکاني، کمال سيد حسيني، حسين پوردايي، مجيد بصيرت، کريم قنبري، رضا صاحبي، سياوش حيدري، حميد نديميان، منصور ابراهيم زاده، محمد موسي، محرم نويد کيا، محمود کريمي، آرمناک پطروسيان، احسان حاج صفي، علي احمدي، قاسم حدادي فر، عيسي اندوي، فرشاد و فرهاد بهادراني، جلال اکبري، سپهر حيدري و حميد عزيززاده.
منبع: نشريه تماشاگر، شماره 41